Kleurenblindheid (daltonisme): wat, hoe & de oplossing

 

Wat hebben Bill Clinton, Paul Newman, Prins William en George Michael met mekaar gemeen? Juist, ze zijn alle vier kleurenblind (daltonisme). Of om het beter te formuleren ze hebben een kleurenzichtstoring. Hoewel het niet kunnen onderscheiden van verschillende kleuren een milde handicap is, kan het toch sommige beroepen lastig maken. Denk aan schilders die kleuren moeten mengen, of koks die het verschil niet zien tussen een groene en een rijpe tomaat.

Laat ons beginnen met wat theorie. Zoals ook beschreven staat in het boek “het oog ontrafeld” door Frank Goes, bevat het menselijk netvlies twee soorten lichtgevoelige cellen:

  1. Staafjescellen die actief zijn bij weinig licht.
  2. Kegeltjes die actief zijn in gewoon daglicht.

Binnen de kegeltjes zijn er drie soorten die elk een ander pigment bevatten en geactiveerd worden wanneer ze licht absorberen.

Wist je trouwens dat veel van de betrokken genen voor het kleurenzicht op het X-chromosoom liggen? En aangezien mannen slechts één X-chromosoom hebben en vrouwen twee, komt kleurenblindheid vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

2 types kleurenblindheid

Kleurenblindheid of kleurenzichtstoring is meestal van genetische aard, maar kan ook het gevolg zijn van oogziekten, hersenletsels of blootstelling aan bepaalde chemische stoffen.

Weet dat er twee types van kleurenblindheid zijn:

  1. Degenen die moeilijkheden hebben een onderscheid te maken tussen rood en groen.
  2. Degenen die moeilijkheden hebben een onderscheid te maken tussen blauw en geel.

Dichromatisme

Dichromatisme is een matig ernstige kleurafwijking. Het is erfelijk en het tast overwegend meer mannen dan vrouwen aan. Bij dichromatisme ontbreekt één van de twee kleurgevoelige kegeltjes én wordt het kleurenzicht gereduceerd tot twee dimensies.

Dat betekent dat ze alle kleuren die ze zien met een mengsel van slechts twee spectrale kleuren (de zeven hoofdkleuren van het spectrum) samenstellen, terwijl mensen met een normaal zicht daarvoor drie kleuren gebruiken.

Trichromatisme

Trichromatisme is een veel voorkomende erfelijke kleurenzicht afwijking waarbij één van de drie kegeltjes pigmenten een verandering in zijn spectrale gevoeligheid vertoont.

Het gevolg? Een verminderde kleurenzichtgevoeligheid en niet echt een verlies van kleurenzicht. Daardoor zijn personen die deze aandoening hebben, zich er niet altijd van bewust.

Dichromatisme en trichromatisme zijn de twee meest voorkomende voorbeelden van kleurafwijkingen en er zijn er veel meer. De belangrijkste vraag is natuurlijk: Hoe weet je nu of je kleurenblind bent en beter nog welke soort je hebt?

De Ishihara-kleurtest

De Ishihara-kleurtest, meer dan 100 jaar geleden uitgewerkt door de Japanse oogarts Shinobu Ishihara en zijn assistent die zelf kleurenblind was, blijft de “gouden standaard” voor het opsporen van kleurenzichttekortkomingen.

De Ishihara-kleurtest wordt meestal gebruikt om rood-groen kleurenzichtafwijkingen op te sporen. Hij bestaat uit een verzameling van 38 platen. Elke plaat vertoont een beeld van stippen gekleurd in een verscheidenheid van kleuren en een cijfer dat bestaat uit punten in een contrasterende kleur (verborgen of ingesloten).

 

We hadden het er in de inleiding al even over dat een kleurenzichttekortkoming een milde handicap is, maar het sommige beroepen moeilijk maakt. In de luchtvaart zijn bijvoorbeeld veel aspecten afhankelijk van kleurcoderingen, toch valt het niet zo vaak voor om vliegen ook effectief te verbieden aan personen die lijden aan mildere vormen van kleurenblindheid. Sommige landen gaan echter wel een stapje verder. In Roemenië, Turkije en Singapore weigerden of weigeren ze nog steeds rijbewijzen aan personen met kleurenblindheid.

De grootste ergernissen van kleurenblind zijn

Personen die een rood-groen afwijking hebben, kunnen bij het grillen van vlees niet zeggen of het rauw of doorbakken is. Daarbovenop kunnen sommige gerechten er heel onappetijtelijk uitzien voor hen. Een bord met spinazie ziet er voor hen hetzelfde uit als een koeienvlaai. Rode, groene of gele LED lichten die aangeven of een apparaat in stand-by stand staat, zijn ook moeilijk te interpreteren. Hetzelfde probleem doet zich voor bij verkeerslichten. Daarom is het belangrijk om de posities van die lichten te kennen.

Behandeling van kleurenblindheid (daltonisme)

Er bestaat jammer genoeg geen genezing van kleurenblindheid. Maar er zijn natuurlijk wel middelen om de tekortkomingen te verhelpen/compenseren:

  • Een eerste oplossing is het gebruik van een speciale bril met rood-oranje filters om makkelijker de kleuren of contrasten in kleuren te interpreteren.
  • Een tweede hulpmiddel is de zogenoemde “X-Chrom contact lens”. Deze rode contactlens draag je op het niet-dominante oog en helpt eveneens kleuren of contrasten in kleuren te interpreteren.
Home » Kleurenblindheid (daltonisme): wat, hoe & de oplossing

Take the first step

-

Our life-changing treatments aren't suitable for everyone.

The first step is to take a quick online quiz so you can find out whether you can benefit.

Our most popular procedures

  • SMILE
  • LASIK
  • Lens replacement costs

What our patients say…

“From -11 in both eyes to perfect vision without lenses or glasses… Truly fantastic! Fantastic doctor and practice!”
Testimonial-Foto für Augenlaserbehandlung in Antwerpen mit dem Goes OogCentrum.I.M
“Very satisfied with my treatment at the Goes Eye Center! Thank you very much for this qualitative intervention, the efficient service and the smooth communication.”
Testimonial-Foto für Augenlaserbehandlung in Antwerpen mit dem Goes OogCentrum.J.S
" The staff and Dr. Goes rightly put you at ease.
The treatment was completely painless. I should have done this treatment much sooner!

Highly recommended for everyone, the result is FANTASTIC!”

Testimonial-Foto für Linsenchirurgie mit dem Goes OogCentrum.K. D

We have replaced the images of real patients who provided these testimonials to protect their privacy.

Discover if you can be free from glasses and contact lenses

The best way to find out if laser eye treatment is right for you is to have a free assessment. We'll examine your eyes and get a clear answer from our experts on your suitability and laser vision correction options